25 Ekim 2007 Perşembe

AFACANLAR ACIKIRSA...

Hazırlayan: Selen

GİRİŞ
Bebeklik döneminden genç kız/erkekliğe doğru olan dönem boyunca çocuklarımıza yedirdiğimiz gıdalar, onların büyüyüp sağlıklı birer yetişkin olmasında çok etkilidir. Sağlıklı bir beslenme ile çocuğumuz yaşam boyu sürecek bir beslenme alışkanlığı elde eder. Çocuklar yediklerinden tüm besin ihtiyaçlarını karşılayamıyorlarsa ileriki yaşlarda beslenme bozuklukları oluşabilir. Annelerin buradaki görevi ise çocukları doğru gıdalarla ve zamanında beslemektir.

Öncelikle hepimiz biliyoruz ki çocukların kendine zaman ayıran ve sevgi veren annelere ihtiyacı var. Bu nedenle çocuklarımızın mutfakta bize yardım ettikleri anlar dışında pratik tarifler uygulayarak onlarla daha fazla vakit geçirmemiz ve yeni tatlarla tanışmalarını sağlamamız gerekiyor. Mutfakta birlikte olduğunuz zamanlarda yemek yapmanın ve yemenin sadece karın doyurma değil aynı zamanda bir paylaşım olduğunu unutmayın. Çocukların yediklerinden keyif alması için beraber pazara gidin, mutfağa katılımlarını sağlayın ve beslenmenin işlevini anlatın. Çeşitli besinlerle damak tatlarını geliştirin. İstemediği yiyecekleri farklı şekilde sunmayı deneyin.


I) 0 – 1 yaş arası afacan mideler
Doğumdan itibaren nitelik olarak anne sütü bebekler için en iyisidir. Anne sütünün olmadığı durumlarda firmaların ürettiği formül sütler kullanılır. Formül süt ve anne sütü aynı temel besin maddelerini sağlar. Fakat içlerindeki besin tipleri farklı olduğundan bebeğin gelişimini etkileyebilir. Mümkünse 6 ayın sonuna kadar anne sütü önerilmektedir. Anne sütünün yetmediği durumlarda mama, meyve suyu, yoğurt ve unlu sütlü kaşık mamaları tavsiye edilir.
Formül sütte anne sütünden farklı bir protein bileşimi vardır. Ayrıca formül sütte kolay sindirilen karbonhidratlar varken, anne sütünde daha yavaş sindirilen karbonhidratlar bulunur. Bu sebeple de anne sütüyle beslenen bebeklerde kabızlık sorunu görülmez. Anne sütündeki doymuş ve doymamış yağ oranı da çok dengelidir.
Anne sütü güvenilir ve ekonomik bir besindir. Anne sütü sayesinde çocukluk dönemindeki enfeksiyon riski azalır, sağlıklı bir sindirim sistemi oluşumu sağlanır, bazı alerjik hastalıklara yakalanma riski düşer, ileriki yıllarda oluşabilecek obezlik ihtimali azalır. Bebeklerin beyni ilk yılda iki kat gelişir. Emzirmenin bu gelişimdeki katkısı büyüktür.
Anne için de emzirmenin faydaları büyüktür. Emzirmek rahmin doğumdan sonra daha çabuk toparlanmasını sağlar, kilo vermeye yardımcı olur, daha iyi hissettirir, kanser ve osteoporoz riskini azaltır.

II) Katı yiyeceklere yer açın (ek besinlere geçiş)

Bu dönem bebeğin anne sütü ya da formül süt aldığı ancak yavaş yavaş katı yiyeceklerin de verilmeye başlandığı geçiş dönemidir. Çoğu bebek 4 – 6 aylık dönemde katı gıdaya geçiş yapar. Bebeklerin katı gıdaya geçişe hazır olmasının bazı sebepleri vardır: Bebekler bu dönemde yutkunma üzerinde daha iyi kontrol sağlamaya başlar. Ağız kasları daha iyi çalışmaktadır. 4 aylıktan itibaren sindirim sisteminde de gelişme görülür. Böbrekler yeni yiyeceklere hazırdır. Bebeklerin enerji ihtiyaçları bu dönemde artacağından sadece anne sütü ya da formül sütle beslenmek yetmemeye başlayacaktır.

Bu dönemde tahıllı mamalar genellikle ilk seçim olarak uygundur. Tahıllı mamalar yemesi kolay olduğundan anne sütü ve formül süte harika bir alternatif oluşturur. Tahıllı mama ile beslemeye başladıktan sonra her seferde farklı bir yeni yiyecek vermeyi denemek iyi bir yöntemdir. Her seferde tek bir yeni besin verme sayesinde bebeğin alerjisi olabilecek yemeği tespit etmek de kolaylaşır. Tahıllı mamalardan sonra 6 – 8 ayda önemli bir yiyecek grubu da vitamin ve mineral açısından zengin sebze/meyve püreleridir. Bunlar arasında; yazın şeftali kışın ise elma ana meyve olarak, ayrıca armut, muz, kayısı, havuç, şeftali, kayısı ve üzüm suyu da faydalı meyveler olarak tercih edilebilir. Sebze olarak ise patates, havuç, yeşil fasulye, kabak, balkabağı, pişmiş domates, kereviz ve salatalık yedirilebilir.

Yutması zor, boğaza takılma riski olan yiyecekler ilk 12 ayda kesinlikle verilmemelidir. Bunlar arasında sosis, fındık, ceviz, üzüm, çiğ havuç, patlamış mısır ve yuvarlak şekerler sayılabilir.
Eğer bebeğiniz yemeye isteksiz ise endişelenmeyin. Asla zorla yedirmeye çalışmayın. Yemeyi eğlenceli hale getirmeye çalışın. Zamanla bebekler kaslarını daha iyi kontrol edebilir ve kendileri yemeyi merak ederler. 7 – 8 aylıkken bebekler parmaklarıyla yiyecekleri kavrayabilir, iki elleri arasında yiyecekleri geçirmeyi başarırlar.

III) Küçük mideler serpiliyor
Bebeğinizin 1 yaşından itibaren yediği gıdaların çeşitlemesine dikkat etmek gerekir. Gerekli besinler tam olarak ve doğru oranlarda alınmalıdır. İkinci yaştan itibaren bebekler hareketli miniklere dönüşür ve konuşmaya başlar. Ebeveynler çocuklara nasıl doğru beslenileceğini doğru gıdaları seçerek ve yeni tatları nasıl keşfedeceklerini öğretip faydalı besinlerden nasıl zevk alacaklarını göstererek öğretir.
İlk 12 ay içinde bebeklerin kilosu neredeyse üç katına çıkar ve bu dönemden sonra çocukların yemesinde bir yavaşlama gözlenir. Minikler için günde üç ana, iki ara öğün uygundur. Bu sayede bir öğünde eksik alınan besin diğer öğünde tamamlanabilir. Çocuklar ne miktarda yiyeceklerini bilirler fakat ne yiyeceklerine karar vermek ebeveynlerin işidir. Bu dönemde sebze ve meyveleri ön plana çıkartın. Eğer ilk denemede başaramazsanız bir sonrakinde sebze/meyveyi farklı şekilde sunmayı deneyin. Yaratıcı olun. Örneğin sebze/meyveyi çocuğunuzun en sevdiği yiyeceğe ekleyin, minik minik doğrayın, rendeleyin, sosla ya da yoğurtla karıştırın. Tam buğday unlu tahılları kullanın. Protein ve yağa yer verin. Şeker ve tuzu mümkün olduğunca az verin. Bu dönemde kolay hazırlanabilecek atıştırmalıklar arasında peynir dilimleri, meyve dilimleri, çilek ya da şeftaliyle hazırlanmış yoğurt, haşlanmış yumurta, krem peynirli ekmek ya da elma püresi sayılabilir.

IV) 2 – 8 yaş arası genç mideler
İki yaşından itibaren çocuklar ebeveynlerle birlikte sofraya oturup, onların yiyeceklerinden de yiyebilir. Fakat çocuklarla yetişkinlerin yemek ihtiyaçları arasındaki temel farkları da unutmamak gerekir. Çocuğunuzun gelişmekte olan bedenindeki dokuların oluşumu için zengin bir beslenme gerekir. Protein, kalsiyum ve diğer tüm vitamin ve mineraller çocukların gelişiminde çok önemlidir.
Bu dönemde çocuğu yeni besinlere alıştırmak birçok kez denemeyi gerektirebilir. Çocuğun yemesini sağlamak için tatlıyı ödül olarak göstermek, sağlıklı yiyecekleri rüşvet, sağlıksız yiyecekleri ise kazanılması gereken ödüller olarak görmelerine yol açar.
Bu dönemde çok az miktarda az yağlı şarküteri ürünleri, bütün sebzeler (çiğ/pişmiş), hurma, kuru incir, kuru kayısı, kestane, çikolata, domates (çiğ), salata, turp, bezelye, nohut, tüm makarna çeşitleri, mantar, pirinç, bulgur, patlıcan, fındık, limon, armut, muz, meyveli süt, kivi, çilek, az miktarda tuz yenilebilir.
Sebze yerine de meyve, süt yerine peynir/yoğurt, et/balık yerine süt ürünü/yumurta verilebilir.

V) Tarifler
Yaş gruplarına göre beslenme bilgilendirmesinden sonra gelelim çocuklarımız için birkaç güzel tarife: ana yemek olarak sebzeli köfte yapıp çocuklarımızdan da kalıplarımızla keserek şekilli köfteler yapmalarından sonra (4 yaştan itibaren), brokolili püre hazırlayacağız. Tatlı olarak da kivili muhallebi yapacağız. Tariflerimizden;
Köfte 12 aydan itibaren,
Brokolili püre 18 aydan itibaren,
Kivili muhallebi 24 aydan itibaren yemesi uygun besinler arasındadır. Kivi dışında bir meyve kullanarak muhallebiyi daha önce de çocuğunuza verebilirsiniz.

SEBZELİ KÖFTE
Malzemeler:
500 gr az yağlı kıyma,
2 haşlanmış orta boy patates
3 haşlanmış havuç
250 gr körpe ıspanak
Rendelenmiş kaşar
1 yumurta
Az tuz (3 – 4 yaş üzerindeki çocuklar için karabiber ve baharatlar)

Yapılışı:
Haşladığınız patates ve havuçları rendeleyin. Tüm malzemeleri yoğurun. Yağladığınız kare borcama yayın ve üstünü düzleştirin. 180 derecede üzeri kızarana dek pişirin. Fırından çıkartıp ılınan köftenizi çocuğunuz kurabiye kalıplarınızla şekillendirsin, siz de servis yapın. Çocuğunuz hem eğlensin hem de sağlıklı beslensin.


BROKOLİLİ PÜRE
Malzemeler:
Patates (soyulup enine doğranmış)
Süt
Tereyağı
Haşlanmış ve çiçek kısmı ezilmiş brokoli

Yapılışı:
Patatesi haşlayıp süt ve az tuz ilave ederek ezin. Başka bir tarafta ezdiğiniz brokoliyi de patates püresine ekleyin ve karıştırın. Hem brokoli yemeye direnen çocuğunuza güzel bir lezzet sunun, hem de bu besin kaynağından da faydalanmasını sağlayın.
KİVİLİ MUHALLEBİ
Malzemeler:
1,5 kg süt
4,5 fincan şeker
3 fincan un
1 paket vanilya
1/4 paket margarin
Kivi

Yapılışı:
Kivi hariç tüm malzemeyi karıştırarak pişirin. Piştikten sonra 20 dakika boyunca mikserle çırparak (püf noktası burada) soğutun. Kaselere, küçük küçük doğradığınız kiviyi (ya da diğer meyveleri) dağıtın ve üzerine muhallebiyi boşaltın. Çocuğunuzun bayılacağına eminim. Nefis bir lezzet…

4 yorum:

NiNo dedi ki...

ahhh selencim ne guzel yazmissin doktorumuzla konusuyoruz gibi hisettim :D ellerine saglik benim ogluma brokolili pure uyar sanirim yas olarak 4.5 cunku ama patates yemezki :( hos brokoliyide agzina surmuyor ispanak gibi ama boregin icinde yer belki :D sagol canim

Selen dedi ki...

Canım Nihancım,
Çok teşekkürler. Ama senin afacan nasıl olur da patatesi sevmez çok şaşırdım...

NiNo dedi ki...

nebilim be selencim sipa iste milletin cocuklari patatesi hico lmazsa kizartmasina bayilir bizim spa onu bile yemez ole iste :D

Selen dedi ki...

O zaman sana sebzeli köfteyi önereceğim canım. Köftenin içinde çaktırmadan yedirirsin seninkine patatesi. Hem kendisi şekillendirmenin tadına da varır...